《جشن تیرگان》

☆جشن تیرگان☆(2)

دکتر هوشنگ طالع

پایدارسازی مرزهای ایـران و توران

از دیگر رخدادهای مهم این دوره ، تثبیتِ مرزهای ایران و توران است . تورانیان ، مرزبندی دوران فریدون را نپذیرفتند .  از این رو ، با تجاوزِ آنان به ایران، دورهی نخست جنگهای ایـران وتوران آغاز شد  . 

چنانکه میدانیم ، با کشته شدن ایرج [ ایر ] به دست تور [ تورج ] و سلم ، نبردهای درازمدت ، میان توران و ایـران آغاز میشود  . 

تورها و سلمها یا تورانیان و سلمانیان ، از سپاه منوچهر نبیرهی ایر [ ایرج ] ، شکست میخورند و با کشته شدن تور [ تورج ] و سلم ، تا مدتی جنگ متارکه میشود . 

با در گذشت منوچهر ، تورانیان تجاوز را پی میگیرند و حتا در جنگ ، نوذر پسر منوچهر را نیز کشتند . 

سرانجام در اثر شکست در دوران کیقباد ، تورانیان مرزبندی دوران فریدون را میپذیرند ؛ اما این کار نیز ، مانع پیمان شکنی و تجاوز آنان نمیشود .  

داستان پذیرش مرزبندی دورانِ فریدون از سوی پشنگ ، فرمان روای تورانیان ، در اسناد و مدارک کهن ایـران ، این گونه شرح داده شده است :

یکـی مـرد بینــا دلــی، بـرگـزیـد

به ایـران فرسـتاد ، چـون آن سـزید

یکـی نامـه بنـوشـت، ارتنـگ وار 

 برو کــرده ، صـدگونه رنـگ و نگـار 

بـه نام خــداونـدِ خــورشید و مـاه 

کـه او داد ، بــر آفریــن دستگاه ...  

گر از تـور ، بـر ایـر( ج ) نیکبخـت

  بـد آمـد پـدید، از پـی تـاج و تخت

بـر آن بـد ، نمـیرانــد بایـد سخن

 نبایـد کـه پـرخـاش ماند ، به بن ... 

زخرگـاه ، تــا مـــاورالنهـر بــــر 

 کـه سیحون میانســت، اندر گـذر18

بـرو بــوم مــا بــود ، هنگـام شاه

نکـرد انـدر آن مـرز ، ایر( ج)19 نگاه 

همان بخش ایر( ج ) ، بُد ایران زمین

 کـه از آفریـدون، بــدش آفـرین ...  

کس از ما نبـیند ، سیحون بـه خواب

 وز ایـران نیایــد ، از ایــن روی آب

« ارتنگوار » در اینجا بدان معنی است که ارجاسب نقشهی مرز توران و ایران را نیز پیوست قرارداد پیشنهادی خود کرده بود .

در پیِ آشتی و برای پایان دادن به مناقشه های مرزی ، تورانیان میپذیرند که ایرانیان تیری بیفکنند و هر کجای که آن تیر فرود آمد ، آن جای مرز ایـران و توران باشد . 

آرش بهترین تیرانداز ایرانی ، انجام این کار را میپذیرد .  آرش برای این که نگذارد حتا ذرهای از خاک ایـران نصیب تورانیان گردد ، همهی توش و توان خود را در آن تیر میگذارد  .