《جشن تیرگان》

☆جشن تیرگان☆ (1)

دکتر هوشنگ طالع

پس از نوروز ، دومین جشن بزرگ ایرانیان در مسیر گردش زمین به دور خورشید ، یا نیایش همگانی ، جشن تیرگان است که بر نقطه ی دگرگونی (انقلاب) تابستانی قرار دارد ؛ یا بلندترین روز سال.

ایرانیان از گاه کهن، برای درود گفتن به خورشید بلندترین روز سال ، بر بلندی کوهها فراز میرفتند تا از خورشید تیرگان پیشباز کنند.

با تــوجه به گـرمای تیرماه ، آیین سر و تن شستن در 4 جشن بزرگ ، رفته رفته به گونه ی «آبپاشان» در آمد که تا روزگاری نه چندان دور، یک آیین سرتاسری در گسترهی فلات ایران بود و امروزه تنها در برخی از جاهای ایران و نیز در میان هممیهنان ارمنی باقی مانده است. این آیین از سوی ارمنیان ایرانی به ارمنستان کنونی رفته و در آن جا نیز گسترش یافته است. در حــالی که چنان که گفته شد ، در سرزمینهای دیگر ایران ، بسیار کرانمند (محدود) برگزار میگردد   

این آیین از سوی ایرانیان به دیگر جاهای جهان نیز رفته است ؛ به گونه ای که مراسم آبپاشان در میان هندیها و ژاپنیها و...  وجود دارد.

فرجامین بن نبشته ایی که از آیین برگزاری تیرگان در قالب « آبپاشان » در دست داریم ، مربوط به دوران شاه عباس بزرگ می باشد.